آنچه در این مقاله می خوانید:
امروزه صدور قرار وثیقه در مجامع حقوقی به امری شناخته شده تبدیل شده است و در حقیقت، اگر فردی مرتکب جرمی شده باشد قطعا می‌خواهد از مرخصی استفاده کرده تا درصدد جبران اشتباه خود برآمده و یا از شاکیان خویش طلب رضایت کند.
همچنین در شرایطی که فرد مرتکب جرمی نشده باشد و فقط متهم به انجام آن شده است، قطعا نیاز به استفاده از مرخصی دارد تا بتواند از زندان خلاص شود و درصدد جمع‌آوری مدارک و مستنداتی دال بر بی‌گناهی خویش برآید.
در این شرایط قاضی محترم دستگاه قضایی مطابق با نوع و شدت جرم یا اتهام فرد مجرم یا متهم (تناسب قرار وثیقه با جرم) اقدام به تعیین وثیقه برای زندانی می‌کند و میزان قرار وثیقه را مشخص می‌کند.
اینجاست که با لزوم وثیقه و اهمیت تامین وثیقه آشنا می‌شویم. در این مقاله گروه اجاره سند راه گشا اطلاعات مفیدی را در این زمینه و تامین سند اجاره ای در اختیار شما قرار می دهد.
قرار وثیقه یکی از اقسام قرارهای تأمین کیفری است و شدیدترین قرار تأمین کیفری بعد از قرار بازداشت موقت است. قرار وثیقه تنها قرار تأمینی است که به‌موجب آن مالی توقیف می‌شود. در نتیجه، این قرار مطمئن‌ترین راه برای جبران خسارت شاکی یا مدعی خصوصی، در فرض عدم دسترسی به متهم است.
انواع وثیقه
وثیقه در انواع مختلف ارائه می شود که در ادامه به بررسی انواع آن می پردازیم:
۱- وجه نقد
مبلغی که مقام محترم قضایی به عنوان مبلغ وثیقه برای دادگاه تعیین مینماید متهم یا شخص وثیقه‌گذار میتواند به حساب صندوق دادگستری به عنوان وثیقه واریز نماید..
۲- ضمانت نامه بانکی
پس از صدور ضمانت نامه بانکی، درواقع بانک متعهد می شود که اگر فرد متعهد نتواند تعهدات پیش بینی شده در موضوع ضمانت نامه را در موعد زمانی مشخص پرداخت نماید و یا به هر شکلی از انجام صحیح تعهدات خود که در متن قرارداد به آن اشاره شده است در موعد زمانی مقرر خودداری نماید بانک به جای فرد متعهد این تعهدات را برآورده سازد.
۳- مال منقول
اتومبیل که چنانچه ارزش متعارف آن به تشخیص مقام محترم قضایی تکافوی میزان وثیقه صادره را بنماید با مراجعه شخص وثیقه‌گذار و ملاحظه مدارک معتبر و احراز مالکیت وی دستور ضبط آن صادرشده و خودرو با مسئولیت وثیقه‌گذار به پارکینگ‌های مجاز معرفی و قبض مربوط در پرونده نگهداری و قرار قبولی وثیقه صادر شود.
۴-اموال غیر منقول
پس از صدور قرار وثیقه زمانی که وثیقه معرفی شده مال غیر منقول مانند زمين و یا منزل و یک دستگاه آپارتمان، باشد ابتدا باید توسط کارشناس ارزیابی شود چرا که شرایط آزادی با وثیقه توسط قانون‌گذار مشخص و مدون شده است و باید طبق قانون عمل شود.
مورد بحث ما در این مقاله وثیقه غیر منقول یا همان سند ملکی برای وثیقه است. که به طور مفصل در مورد شرایط و ضوابط و قوانین آن توضیحاتی را خدمت شما عزیزان ارایه خواهیم کرد.
تعریف وثیقه
وثیقه در لغت یعنی عهدنامه یا محکم کاری می باشد.
به صورت کلی وثیقه به ملک (غیر منقول) یا دارایی (منقول) اتلاق می‌شود که در مقابل شرطی نزد طرف مقابل که ممکن است طرف قرارداد، بانک یا دادگاه باشد (در این مقاله موضوع مورد بحث ما انواع وثیقه در دادگاه است)، گذاشته می‌شود و تا موقع وفای به عهد نیز نزد شخص مقابل باقی می.ماند.
فرق قرار بازداشت با قرار وثیقه
یکی دیگر از اصطلاحاتی که در این زمینه وجود دارد قرار بازداشت و قرار وثیقه می‌باشد. ابتدا باید تفاوت این دو را بیان کنیم.
متهم در قرار بازداشت موقت تا زمان تکمیل تحقیقات در بازداشت است. اما در قرار تامین وثیقه در صورت ارائه وثیقه و موارد دیگری که در قانون پیش‌بینی شده از بازداشت فرد اجتناب می‌شود.
در صورت فرار متهم تکلیف وثیقه و شخص وثیقه‌گذار چه می‌شود؟
در بحث اجاره سند (اجاره سند برای دادگاه– اجاره سند برای آزادی زندانی– تامین وثیقه برای آزادی زندانی – تامین وثیقه برای زندانی) به خصوص برای مالک و فرد اجاره‌دهنده سند این سوال پیش می‌آید که در صورت فرار زندانی (متهم یا مجرم) تکلیف وثیقه چه می‌شود؟ و این نگرانی همواره با وی خواهد بود، به خصوص اگر ملک و وثیقه ارایه شده تنها ملک فرد باشد و خانه مسکونی وی و خانواده‌اش باشد.
در این صورت چه بلایی بر سر خانواده وی خواهد آمد؟
زمانی که فرد زندانی که با گذاشتن وثیقه نزد دادگاه از زندان خارج شده و از مرخصی خود استفاده می‌کند، به عهد خود عمل نگرده و به اصطلاح فرار کند و دیگر به زندان بازنگردد و خود را به مراجع قضایی معرفی نکند مفهوم ضبط وثیقه پیش می‌آید.
ضبط وثیقه یعنی چه و به چه مفهومی است؟
ضبط وثیقه به این معناست که پس از فرار زندانی اعم از متهم یا مجرم در صورت تحقق شرایط ضبط، مالی که توسط وثیقه‌گذار معرفی شده است به میزانی که در قرار اخذ وثیقه مشخص شده، در اختیار قاضی قرار گرفته تا از محل آن ضرر و زیان ناشی از جرم که بر بزه‌دیده وارد شده است را جبران کند. مازاد آن نیز باید به وثیقه‌گذار بازگردانده شود.
حال این سوال پیش می‌آید که به همین راحتی بوده و در هر شرایطی برای هر جرمی و هر میزان وثیقه همه مراحل و قوانین یکی بوده و قاضی محترم پرونده دستور ضبط وثیقه را صادر می‌کند؟
قطعا خیر و برای ضبط وثیقه نیز مانند دیگر موارد قانونی شرایط و مقرراتی وجود دارد.
حال به صورت اجمالی به بررسی شرایط ضبط وثیقه می‌پردازیم.
این مطلب را نیز بخوانید: آیا فرد زندانی تا پایان دوره محکومیت خویش نمی‌تواند بیرون بیاید؟
شرایط ضبط وثیقه
حال که با وثیقه و تامین وثیقه آشنا شدیم و مفهوم ضبط وثیقه را دانستیم، باید به این نکته بپردازیم که در چه شرایطی مقام قضایی مجاز به ضبط وثیقه خواهد بود؟ و در چه شرایطی قاضی محترم پرونده دستور ضبط وثیقه را صادر می‌کند؟
در شرایط زیر امکان ضبط وثیقه وجود دارد:
۱- هنگامی که دادگاه حضور متهم را لازم بداند امامتهم در موعد مقرر در دادگاه حاضر نشود؛
۲- وثیقه توسط شخص دیگری داده شود و او در مهلت یک ماهه‌ای که دادگاه از تاریخ ابلاغ به او می‌دهد، قادر به حاضر کردن متهم نزد دادگاه نگردد؛
۳- عدم حضور متهم و یا عدم توانایی وثیقه‌گذار برای حاضر کردن متهم نزد دادگاه دارای عذر موجه نباشد؛
۴- حضور متهم در دادگاه لازم باشد.
۵- ابلاغ احضاریه به متهم یا وثیقه‌گذار به صورت واقعی باشد و نه قانونی. یعنی به خود شخص ابلاغ شده باشد.
پس اگر متهم در در دادگاه حاضر شود و یا عدم حضورش همراه با عذرموجهی باشد، امکان ضبط وثیقه وجود نخواهد داشت.
البته باید توجه داشت که هرگاه ثابت شود متهم یا وثیقه‌گذار برای جلوگیری از امکان ابلاغ واقعی اخطاریه، نشانی محل اقامت واقعی یا تغییر آن را به مرجع قبول‌کننده وثیقه اعلام نکنند یا به این منظور از محل خارج شده یا به هر نحو دیگر به این منظور امکان ابلاغ واقعی را دشوار کرده باشند و این امر از نظر بازپرس محرز شود، ابلاغ قانونی اخطاریه برای ضبط وثیقه کافی است.
دستور ضبط وثیقه
به دستور قاضی این کار انجام می‌شود و ضرر و زیان فرد شاکی از محل آن مال شد. تنها زمانی صادر خواهد شد که حضور متهم در دادگاه لازم بوده و متهم علی‌رغم آن بدون عذر موجه از حضور در دادگاه سرباز زده است و یا وثیقه‌گذار با وجود ابلاغ دادگاه مبنی بر تحویل متهم و گذشت مدت زمان یک ماهه، بدون عذر موجه متهم را در دادگاه حاضر نکرده است.
در این موارد دادستان اقدام به صدور دستور ضبط وثیقه به میزان مبلغ مندرج در قرار وثیقه خواهد کرد.
مراحل و تشریفات ضبط وثیقه
پس از قطعیت یافتن دستور دادستان و بدون نیاز به صدور اجرائیه، این دستور بر اساس قوانین اجرای احکام مدنی در معاونت اجرای احکام کیفری دادسرا اجرا خواهد شد. اجرای احکام در صورت مال بودن وثیقه با مزایده آن و در غیر این صورت، به میزان مقرر در قرار از وثیقه ضبط خواهد کرد.
در مزایده، پس از کارشناسی وثیقه توسط کارشناس رسمی دادگستری، شخص وثیقه‌گذار نیز می تواند در مزایده شرکت کند و با پرداخت مبلغ تعیین‌شده، مال مورد وثیقه را مجددا به مالکیت خود درآورد. همچنین ممکن است اجرای این حکم دارای هزینه‌هایی باشد که این هزینه‌ها هم از مبلغ وثیقه کسر خواهد شد.
در پایان اگر مبلغی اضافه ماند، به وثیقه‌گذار برگردانده خواهد شد.
مهلت تحویل متهم توسط وثیقه‌گذار
بر اساس ماده ۲۳۰ آیین دادرسی کیفری، اگر شخص دیگری برای متهم وثیقه سپرده باشد، به وثیقه‌گذار اخطار می‌شود که ظرف یک ماه متهم را تحویل دهد. در صورت ابلاغ واقعی اخطاریه و عدم تحویل متهم، به دستور دادستان، از وثیقه معادل وجه قرار، ضبط می‌شود.
این مطلب را نیز بخوانید: اجاره سند چرا و چگونه انجام می‌شود؟
بخشنامه ضبط وثیقه
به دلیل شایع بودن صدور قرار وثیقه و همچنین تبعات و الزامات آن، دستگاه قضایی همیشه با این امر درگیر بوده و بخشنامه‌های مختلفی را در این باره صادر کرده است. از جمله آنها می‌توان به بخشنامه دادستان کل کشور مبنی بر پذیرش اموال منقول به جای اموال غیرمنقول اشاره کرد. متن این بخشنامه از این قرار است :
“از آنجا که براساس گزارش‌های رسیده و بازرسی‌های به عمل آمده، تعداد زیادی از جمعیت کیفری وارده به زندان‌ها را افرادی تشکیل می‌دهند که به صورت کوتاه مدت به ندامتگاه اعزام می‌شوند و تعداد قابل توجهی از این متهمان به علت عجز از معرفی کفیل یا وثیقه، اتمام وقت اداری یا تقارن با ایام تعطیل و طولانی شدن فرایند معرفی وثیقه ملکی و تشریفات ارزیابی و توقیف آن، به زندان معرفی می‌شوند، لذا مقتضی است به منظور تسهیل فرایند پذیرش تأمین و پرهیز از بازداشت متهمان به علت عجز از معرفی کفیل یا ایداع وثیقه نقدی یا غیرمنقول و در راستای اعمال بند (خ) ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری، با یادآوری تبصره ماده ۲۲۶ این قانون، نسبت به پذیرش وثایق معرفی شده از نوع اموال منقول نظیر خودرو، طلا و … اقدام شود و در مورد خودرو چنانچه ارزش متعارف آن به تشخیص مقام قضایی تکافوی میزان وثیقه صادره را بنماید با مراجعه وثیقه‌گذار و ملاحظه مدارک معتبر و احراز مالکیت وی، دستور توقیف صادر و خودرو با مسئولیت وثیقه‌گذار به پارکینگ‌های مجاز معرفی و قبض مربوط در پرونده نگهداری و قرار قبولی وثیقه صادر شود.”
ضبط وثیقه ملکی
گفتیم که فرد میتواند اموال منقول و غیرمنقول و یا وجه نقد و یا ضمانت‌نامه بانکی برای وثیقه ارائه دهد. با توجه به این که توقیف اموال غیرمنقول به صورت سندی است، بسیاری از افراد تمایل دارند که مال غیرمنقول را به عنوان وثیقه معرفی کنند.
درصورتی‌که مال غیرمنقول به عنوان وثیقه معرفی شده و دستور ضبط آن صادر شود، فرد میتواند نسبت به دستور ضبط وثیقه در مدت ده روز از تاریخ ابلاغ دستور اعتراض کند. در صورت عدم اعتراض و یا رد شدن اعتراض و قطعی شدن دستور، واحد اجرای احکام برای به مزایده گذاشتن ملک اقدام خواهد کرد. یعنی ابتدا ملک کارشناسی و قیمت‌گذاری شده و مزایده در روزنامه رسمی آگهی شده و تاریخ آن اعلام خواهد شد.
پس از مزایده، مبلغ قرار از محل فروش ملک به همراه هزینه کارشناس و سایر هزینه‌های مزایده از آن کسر می‌شود و مازاد آن به وثیقه‌گذار عودت خواهد داده شد.
بعد از ذکر همه اصطلاحات مهم ( تامین وثیقه – انواع وثیقه – انواع وثیقه در دادگاه – تناسب قرار وثیقه با جرم – میزان قرار وثیقه – قرار وثیقه کیفری – تکلیف وثیقه و فرار متهم – قرار وثیقه کیفری) نوبت به پاسخ به سوال ابتدایی این مقاله می‌رسد:
صدور قرار وثیقه در چه مواردی ممنوع است؟
براساس تبصره ۳ ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری اگر در جرایم غیر عمد تامین حقوق بزه‌دیده از طرق دیگری ممکن باشد صدور قرار وثیقه ممنوع است.
طرق دیگر مانند این که فرد دارای بیمه‌نامه با مبلغ کافی بوده و یا قبلا اموالش به واسطه قرار تامین توقیف شده باشد.
شما عزیزان می‌توانید همواره از راه‌‌های ارتباطی مختلف مانند مراجعه حضوری یا تلفنی و یا شبکه‌های مجازی با کارشناس باسابقه گروه تامین وثیقه و اجاره سند راه گشا تماس حاصل نموده و از ایشان بخواهید تا مراحل جزیی کار را خدمت شما عزیزان توضیح دهند.
صمیمانه آرزومندیم و از خداوند منان آزادی همه انسان‌های دربند را خواستاریم باشد که در این کره خاکی هیچ انسانی خواسته یا ناخواسته خطا نکرده و دربند و گرفتار نباشد.